2023 yılı sonlarına doğru Borsa İstanbul’da yaşanan sert satışlar yatırımcıların morallerini bozmuş durumda. Her ne kadar 2023 geneli borsada yükselişle geçmiş olsa da, son 2 aydır devam eden düşüş hareketi bir çok yatırımcının karını sıfırladı. Çoğu yatırımcının da kardan zarar yazmasına neden oldu. Peki borsa neden düştü? Hisse senetlerinin bu kadar düşmesi normal mi? Borsa 2024’te yükselir mi?
BORSA İSTANBUL NEDEN DÜŞTÜ?
2022 ve 2023 yılları Borsa İstanbul açısından oldukça güzel geçti aslında. Ancak 2 ay öncesine kadar diye bir bir not eklememizde fayda var sanırım. Çünkü son 2 ayda bir çok yatırımcı ya kazandığını kaybetti, ya VİOP oynuyorsa battı ya da ettiği karların bir kısmını silerek kardan zarar etti. Dolayısıyla şu an yatırımcılara sorsanız 2 yıldır ettikleri karları değil son 2 ayda ettiği zararları işitirsiniz. Borsanın bu denl sert düşüşünün nedenleri neydi peki?
Arkadaşlar şu bir gerçek ki Borsa İstanbul daha doğrusu genel olarak borsalar yüksek faiz ortamını sevmezler. Çünkü faizlerin yükselmesi mevduatların borsaya göre daha cazip hale gelmesine neden olur. Bu durumda yatırımcının borsa yerine daha garanti gördüğü mevduat faizine yatırım yapmasına neden olabilir. Bu yüzden faiz oranlarındaki artışlar borsaları negatif etkiler diyebiliriz. Ancak bizim piyasamızda durum biraz farklıydı, peki neydi bu fark?
FAİZ POLİTİKASI VE BORSAYA ETKİLERİ
Öncelikle faiz oranları Mehmet Şimşek ve ekibi gelmeden önce de zaten bu seviyelere yakındı. Yani %40 üzerinde faiz oranları mevduatlara veriliyordu. Politika faizi artırılmış olsa da geldiğimiz noktada hala %50 altında bir mevduat faizi olduğu görülmekte. Yani öyle aman aman bir faiz artışı olduğu da söylenemez. Evet politika faizi konusunda ciddi artırım oldu ancak mevduat faizinde ortalama 7-8 puanlık bir artış söz konusu oldu. Borsayı bu denli tepetaklak edecek bir faiz artırımı değildi bu. Durum böyleyken borsa neden düştü derseniz, gelin şimdi oraya bakalım.
Arkadaşlar Borsa İstanbul 4.000 puandan neredeyse soluksuz bir şekilde 8,500 puana doğru yükseldi. Bir düzeltme yapması gerekiyordu. Şu an yaptığı da bu düzeltme çerçevesinde görülebilir. Yani 6,80 puan civarına doğru düşüşlerin devamını beklemek teknik olarak gayet makul olur. Ancak burada can sıkıcı detay yan tahtalar. Yani BIST 30 harici kalan hisse senetlerinde çok aşırı satışlar yaşandı. Borsanı düşüşüyle açıklanamayacak bu satışların nedenleri hakkında bir çok spekülasyon yapılsa da net olarak bu sorunun cevabı bulunabilmiş değil.
BORSADA YAN TAHTALAR NEDEN KAN KAYBEDİYOR?
Yan tahtalarda yaşanan sert düşüşlerin de sebepleri var. Bunun sebepleri arasında ilk etapta GUBRF payında yaşanan taban serisi gösterilmekte. Yatırımcılar buradaki pozisyonlarını koruyabilmek adına diğer küçük hisselerdeki payı satıyor gibi bir söylenti var. Ne kadar doğru olduğu tartışılır.
Hisse senetlerinde yaşanan düşüşün sebeplerinden bir tanesi de kuşkusuz patronların tutumu. Öyle ki bir çok hisse senedinde patron satışları son dönemde baş göstermeye başladı. Dolayısıyla bu patron satışları da diğer yatırımcılarının satışlarını tetikliyor ve hisselerde aşırı düşüşler kaçınılmaz oluyor. Örneğin İmaş Makina adlı hissede yapılan 22,5 milyon lotluk fona hisse satışı bu doğrultuda değerlendirilebilir. Fona yapılan hisse satışı akabinde piyasaya satış olarak yansımış ve hissede bir iki hafta içerisinde oldukça sert satışlar yaşanmasını tetiklemiştir.
Yan tahtalardaki satışları tetikleyen bir diğer etken ise likidite olmuş gibi görünüyor. Borsada likidite son ayların en düşük seviyelerinde. Her ne kadar yabancı alımları son bir kaç haftada artmaya başlasa da piyasada ciddi bir likidite eksikliği var. Krediye ulaşımın zorlaşması, yatırımcıların alternatif yatırım araçlarına yönelmesi, bazı hisse senetlerinde yapılan manipülasyonlar ve yeni halka arz olan hisseler piyasadan likidite çekilmesine neden olmuş gibi duruyor. Bu nedenle de oldukça düşük hacimli satışlarda bile hisseler tabana doğru hızlıca ilerleyebiliyor.
BORSA NE ZAMAN YÜKSELİŞE GEÇER?
Yatırımcıların en çok cevap aradığı soruların başında ise bu düşüşlerin ne zaman son bulacağı yer alıyor. Bu borsada düşüş ne zaman bitecek? Ne zaman borsa yeniden yükselişe geçecek? Borsa 2024’te yükselir mi?
Bu soruların cevaplarını hepimiz aramaktayız. Teknik analiz, temel analiz ve psikolojik olarak piyasa analizi yaptığımızda aslında borsanın alt tarafta çok fazla bir alanı kalmadığını söyleyebiliriz. Ancak likidite yokluğu ve iktidar tarafından henüz somut bir adım atılmamış olması ve GUBRF ile yeni halka arz hisselerinde düşüşün devamı kafa karıştırıyor. Buna karşın bizim beklentimiz 6,800 puan altı olmayacağı yönünde. Bu nedenle de buralarda özellikle çok düşmüş ve ciddi hikayesi olan şirketlere yatırım yapmanın mantıklı olacağını düşünüyoruz. Hisse seçimi yaparken de F/K nedir PD/DD nedir, hangi hisse fk ya ve pddd ye göre ucuz gibi soruların cevapları önem taşıyor olacaktır.
Net tarih vermek ve net bir dip seviye belirtmek bu tür durumlarda oldukça riskli. Bu nedenle net tahmin paylaşmaktan kaçındığımızı ve paylaşımlarımızın kesinlikle yatırım tavsiyesi niteliği taşımadığını belirtelim. Bu doğrultuda kendi piyasa beklentimiz Ocak ayı 2. haftasında Borsa İstanbul tarafında yukarı yönlü hareketin başlayacağını öngördüğümüzü ifade edebiliriz. Yani kısacası biz Borsa İstanbul’da 2024 başından itibaren düşüşlerin noktalanacağını düşündüğümüzü ve artık yükseliş hareketinin başlayacağını beklediğimizi ifade edebiliriz. Bu yükselişler bir ralli gibi değil de inişli çıkışlı bir hareket olarak yaşanması daha olası görünüyor. Özellikle hisse bazlı hareketlerin öne çıkabileceği bir döneme giriyoruz. Bu bağlamda yatırımcıların hikayesi olan, patronu güvenilir ve temeli sağlam hisselere yatırım yapmaları güzel sonuçlar alabilmeleri adına önemli olacaktır.
HALKA ARZLAR BORSADAKİ DÜŞÜŞE ETKİ ETTİ Mİ?
Bu sorunun cevabı çok tartışılıyor olsa da bizce kesinlikle evet. Öyle bir sektör oluşturuldu ki borsada halka arz hisseleri ayrı bir kategoriye alındı. Yapılan halka arzlarda tavan serileri oluştu ve buna karşı herhangi bir aksiyon alınmadı.
Yapılan halka arzlarda küçük yatırımcıya satılan paylar oldukça kısıtlıyken büyük fonlar ve patronlarla anlaşmalı gruplara yüksek miktarda lotlar arzda verilerek birilerinin pastadan yüksek pay almasının önüne geçilmedi. Bu devran tam böyle gelmiş böyle gidiyordu ki bir anda yapılmaya başlayan arzların tavan bozası ve daha ilk işle gününde tavan olamaması sonrası peşine gelen arzlarda da benzer durumlar yaşandı. Bu da hem halka arzlara hem de piyasaya olan güveni zayıflattı. Dolayısıyla borsa neden düştü sorusunun cevapları içerisinde halka arz hisselerinde yaşanan sert değer kayıplarını da etken olarak gösterebiliriz.
Döviz Kurlarının Borsaya Etkisi Oldu mu?
Döviz tarafında yükseliş sürüyor. Hem dolar hem eruo hem de sterlin yükselişte. Artan faiz oranları borsayı baskılasa da döviz kuru tarafında pek bir işe yaramamış görünüyor. Hemen her gün yükselişini sürdüren dolar kuru 29,30 seviyesine kadar çıkmış durumda ve 2024’te yeni zirvelerin kaçınılmaz olduğu görülmekte.
TCMB faiz artırımlarına karşın rezerv toplamayı sürdürüyor. Dolayısıyla zaten ekonomi yönetiminin de doların düşmesini pek istemediği anlaşılıyor. Yükselen doların veya dövizin borsaya etkisi oldu mu diye bakarsak pek bir etkisi olmadığını söyleyebiliriz. Tabi şu var, döviz yükseldikçe yabancıların gözünde borsa ucuzluyor. Ancak döviz yükselmesi bile şu an bir çok hisse senedinde öyle düşüşler yaşanıyor ki yabancıların toplaması için gayet uygun fiyatlama ortamı var.
Son bir kaç haftada artan yabancı takası da ilginin arttığını gösteriyor. İnsanın aklına acaba bunlar yabancılara ucuza mal pazarlamak için mi bu sert hareketleri yapıyor diye de düşüncesi gelmiyor değil. Neyse bu saatten sonra yatırımcıları nedenlerden ziyade sonuçlar ilgilendiriyor olacak. Dolayısıyla yatırımcılar artık borsada yükselişin başlamasını istiyorlar. Yabancıyla veya yerliyle veya devlet müdahalesiyle nasıl başlarsa başlasın. Bir şekilde yukarı yönlü hareketin başlaması küçük yatırımcıların en büyük dileği gibi duruyor. Bu arada dolar ve döviz kurları hakkında daha fazla bilgiye ulaşmak istiyorsanız dolar ne olur sayfasını takip edebilirsiniz.
